BATSIN BU DÜNYA!!!! > Dünya Eşitsizlik Raporu – 2022
https://wir2022.wid.world/www-site/uploads/2021/12/Summary_WorldInequalityReport2022_Turkish.pdf
https://wir2022.wid.world/www-site/uploads/2021/12/WorldInequalityReport2022_Full_Report.pdf
Çağdaş gelir ve servet eşitsizlikleri çok yüksek seviyelerde
2021 yılında ortalama bir yetişkin birey, yılda 16.700 Avro kazanıyor ve 72.900 Avroya sahip. Ancak bu ortalamalar hem ülkeler arasındaki hem de ülkeler içerisindeki geniş eşitsizlikleri maskeliyor. Küresel nüfusun en zengin %10’u şu anda küresel gelirin %52’sini alırken, nüfusun en yoksul yarısı bunun ancak %8,5’ini kazanıyor. Küresel gelir dağılımının ilk %10’luk kısmındaki ortalama bir birey yılda 87.200 Avro kazanırken, küresel gelir dağılımının en yoksul yarısından bir birey yılda 2.800 Avro kazanıyor (Şekil 1).
Küresel servet eşitsizlikleri ise gelir eşitsizliklerinden daha da çarpıcı. Küresel nüfusun en yoksul yarısı neredeyse hiçbir servete sahip değil ve toplam zenginliğin ancak %2’sini elinde bulunduruyor. Buna karşılık, dünya nüfusunun en zengin %10’u küresel servetin %76’ına sahip.
Küresel en alt %50, Satın Alma Gücü Paritesinde (PPP) ölçülen toplam gelirin %8’ini alıyor. Küresel en alt %50, servetin %2’sine sahip. Küresel ilk %10, toplam Hanehalkı servetinin %76’sına sahip ve 2021’de toplam gelirin %52’sini elinde bulunduruyor. En yüksek servet sahiplerinin mutlaka en yüksek gelir sahipleri olmadığı unutulmamalı. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology
Eşitsizlik kaçınılmaz bir olgu değil, politik bir seçimdir
1980’lerden bu yana, farklı ülkelerde farklı şekillerde gerçekleşen bir dizi deregülasyon ve serbestleştirme programını takiben neredeyse dünyanın her yerinde gelir ve servet eşitsizlikleri yükselişe geçti. Fakat bu artış her ülkede aynı şekilde olmadı: ABD, Rusya ve Hindistan gibi bazı ülkeler eşitsizlikte olağanüstü artışlar yaşarken diğerlerinde (Avrupa ülkeleri ve Çin gibi) nispeten daha küçük artışlar gözlemlendi. Dünya Eşitsizlik Raporu’nun önceki sayısında detaylıca tartıştığımız bu farklılıklar, eşitsizliğin kaçınılmaz olmadığını, bunun siyasi bir seçim olduğunu doğruluyor.
Bugün küresel eşitsizliklerin 20. yüzyılın başlarında Batı emperyalizminin zirvesinde olduğu kadar yüksek düzeylerde olduğu görülüyor. Gerçekten de dünya halkının en yoksul yarısının şu anda gelirden aldığı pay, 1820’de Batı ülkeleri ile sömürgeleri arasındaki büyük ayrılıktan öncekinin yarısı civarında (Şekil 7). Başka bir deyişle, 19. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın ortalarına kadar dünya üretiminin çok eşitsiz bir şekilde düzenlenmiş olmasından miras kalan küresel ekonomik eşitsizlikleri geri almak için, henüz gidilecek uzun bir yol var.
Latin Amerika’daki ilk %10, toplam hanehalkı servetinin %77’sini elinde bulundururken ortadaki %40 %22sine ve alt %50 ise %1ine sahiptir. Avrupa’da, en zengin %10, toplam servetin %58’ine sahipken, ortadaki %40’lık toplam servetin %38ini ve en alttaki %50’lik grup toplam servetin %4 ünü elinde bulunduruyor. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology.
Kamu serveti, devletler tarafından tutulan tüm finansal ve finansal olmayan varlıkların borçlar hariç toplamıdır. Birleşik Krallık’ta kamu serveti 1970’de milli gelirin %60’ından 2020’de -%106’ya düştü. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology, Baluz ve ark. (2021) ve güncellemeler.
Servet eşitsizlikleri dağılımın en tepesinde arttı
Özel servetteki artış, ülkeler içinde ve dünya düzeyinde de eşit bir şekilde gerçekleşmedi. Küresel multimilyonerler, son birkaç on yılda küresel servet artışının orantısız ölçüde bir payını ele geçirdiler: en tepedeki %1, 1990’ların ortalarından bu yana biriken tüm ilave servetin %38’ini alırken alttaki %50, bunun yalnızca %2’sini aldı. Bu eşitsizlik, servet dağılımının üst ve alt kesimleri arasındaki büyüme oranlarındaki ciddi eşitsizlikten kaynaklanıyor. 1995’ten bu yana dünyadaki en zengin bireylerin serveti yılda %6 ila %9 oranında büyürken, ortalama servet yılda yalnızca %3,2 oranında büyüdü (Şekil 9). 1995’ten bu yana en zengin %0.01’in sahip olduğu küresel servetin payı %7’den %11’e yükseldi. Milyarderlerin sahip olduğu servetin payı da bu dönemde yükseldi (%1’den %3’e) ve bu artış, COVID pandemisi sırasında daha da şiddetlendi. Öyle ki, 2020 küresel milyarderlerin servet payında kaydedilmiş en yüksek artışa sahne oldu (Şekil 10).
Nüfusun en yoksul yarısı arasındaki büyüme oranları, 1995 ve 2021 yılları arasında yılda %3 ile %4 arasındaydı. Bu grup çok düşük refah seviyelerinden yola çıktığı için, mutlak büyüme seviyeleri çok düşük kaldı. Dünya nüfusunun en yoksul yarısı, 1995’ten bu yana toplam servet artışının yalnızca %2,3’ünü elde etti. En tepedeki %1se, yüksek büyüme oranlarından fayda sağladı (yılda %3 ila %9). Bu grup, 1995 ve 2021 yılları arasındaki toplam servet artışının %38’ini ele gecirmis durumda. Net hanehalkı serveti, bireylerin sahip olduğu finansal varlıkların (örneğin, hisse senedi veya tahviller) ve finansal olmayan varlıkların (örneğin, konut veya arazi) borçları düşüldükten sonraki toplamına eşittir. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology.
Dünya milyarderlerinin sahip olduğu servetin payı, 1995’te toplam hanehalkı servetinin %1’inden bugün yaklaşık %3,5’ine yükseldi. 520.000 yetişkinden oluşan ilk %0.01 eşiğiyse, 1995 yılında 693.000 Avro’dan (PPP) bugün 16.666.000 Avro’ya yükseldi. Net hanehalkı serveti, bireylerin sahip olduğu finansal varlıklar (örneğin hisse senedi veya tahviller) ve finansal olmayan varlıkların (örneğin konut veya arazi) borçları düşüldükten sonraki toplamına eşittir. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology, Baluz ve ark. (2021) ve güncellemeler.
Kadın gelirlerinin küresel işgücü gelirleri içindeki payı 1990 yılında %31 iken 2015-2020 döneminde %35’e yaklaşmaktadır. Bugün erkekler toplam işgücü gelirlerinin %64’ünü kazanıyor. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology ve Neef ve Robilliard (2021).
Geleceğe yatırım yapmak için serveti yeniden dağıtmak
Servet yoğunlaşmasının geniş hacmi göz önüne alındığında, küçük miktardaki kademeli vergiler hükümetler için önemli gelirler sağlayabilir. Senaryomuzda, küresel gelirlerin %1,6’sının eğitim, sağlık ve ekolojik dönüşüme geri yatırılabileceğini görüyoruz.
21. yüzyılın zorluklarını ele almanın, gelir ve servet eşitsizliklerinin önemli ölçüde yeniden dağıtılması olmadan mümkün olmadığınıbaşlangıçta vurguluyoruz. Sağlık, eğitim ve fırsat eşitliğinde muazzam ilerleme kaydetmiş modern refah devletlerinin 20. yüzyıldaki yükselişi, artan kademeli vergi sistemlerinin yükselişiyle bağlantılıydı. (Bkz. Bölüm 10) Bu durum, kademeli vergilendirmenin ve servetin sosyalleşmesinin sosyal ve politik olarak kabul edilebilirliğinin sağlanmasında kritik bir rol oynadı. 21. yüzyılın zorluklarını ele almak için de benzer bir evrim gerekli olacaktır.
Uluslararası vergilendirmedeki songelişmeler, ülkeler içinde olduğu kadar küresel düzeyde de daha adil ekonomik politikalara doğru ilerlemenin gerçekten de mümkün olduğunu göstermektedir. Raporun 8, 9 ve 10. bölümleri, tüm dünyadan ve modern tarih boyunca örneklerle, eşitsizlikle mücadele için çeşitli seçenekleri tartışıyor. Eşitsizlik her zaman politik bir seçimdir.
2021’de dünyada 1 milyon dolardan fazlasina sahip olan 62,2 milyon insan vardı. (Rakamlar Piyasa Döviz Kuruna gore ölçülmüştür) Bu insanlarin ortalama servetleri 2,8 milyon dolardı ve bu toplam 174 trilyon doları temsil ediyordu. 2. vergi senaryosunda, küresel bir kademeli servet vergisi ile, sermaye giderleri ve kacirilan vergiler hesaba katildiktan sonra, küresel gelirin %2,1’i elde edilebilecektir. Kaynaklar ve seriler: wir2022.wid.world/methodology.